Nie każdy guzek tarczycy to rak.
Nie trzeba wpadać w panikę
– mówi dr n. med. Łukasz Wohadlo, ordynator Oddziału Klinicznego Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej Szpitala św. Rafała w Krakowie.
Wiele osób, u których stwierdzo no guzki tarczycy wpada w pani kę, myśląc od razu o najgorszym. Czy te obawy są słuszne? Czy każ dy guz tarczycy jest groźnym dla nas nowotworem?
Wręcz przeciwnie, w przeważają cej liczbie przypadków są to guzki niezłośliwe. Raki tarczycy spotyka się rzadziej. Guz to określenie bar dzo ogólne, można powiedzieć, że najbardziej łagodne w onkologii. Dopiero zbadanie guzka pozwala określić jego charakter i stwier dzić, czy jest potencjalnie groźny, czy nie.
Czy nadczynność lub niedoczyn ność tarczycy związane są z guz kami gruczołu tarczowego?
Nie zawsze. Ale u niektórych pacjentów guzki tarczycy zaczyna produkować nadmierną ilość hormonów tarczycy, prowadząc do wystąpienia objawów jej nad czynności. Jeśli guzki powstały w przebiegu choroby Hashimoto, głównym objawem może być nie doczynność tarczycy. Choroby tarczycy objawiają się bowiem przede wszystkim zaburzeniem wydzielania hormonów. Najczęś ciej pacjent zgłasza się do leka rza rodzinnego z powodu złego samopoczucia i dolegliwości, które go niepokoją. Już na pod stawie opisywanych objawów le karz może podejrzewać problemy z tarczycą, ponieważ są bardzo charakterystyczne. Przy niedo czynności chorzy często skarżą się m.in. na przyrost masy cia ła, duszności, osłabioną pamięć, trudności z koncentracją, bóle głowy, ciągłe uczucie zimna, wy padanie włosów, suchość skóry, obrzęki. Z kolei w nadczynności chorzy podają takie objawy jak m.in. utratę wagi ciała pomimo wzmożonego apetytu, nadmierną pobudliwość nerwową, uczucie gorąca, wysokie tętno, kołatania serca. Chory jest nadpobudliwy, ale mimo to słabo się czuje, po po łudniu chce mu się spać.
Jakie badania zleca lekarz, aby potwierdzić wstępne rozpozna nie?
Rozpoznanie niedoczynności lub nadczynności tarczycy ustala się na podstawie obrazu klinicznego oraz badań laboratoryjnych. Tarczyca jest niewielkim narządem położonym u podstawy szyi, składającym się z dwóch płatów połączonych cieśnią. Odpowia da za wytwarzanie i uwalnianie dwóch hormonów: trijodotyroniny, czyli T3 i tyroksyny, czyli T4, regulujących czynność większości tkanek organizmu, wpływając na metabolizm naszego organizmu oraz produkcję ciepła. Czynność tarczycy kontroluje przysadka mózgowa, która uwalnia hormon tyreo tropowy – TSH pobudzający tarczy cę do produkcji hormonów T3 i T4. Lekarz rodzinny zleca więc badania określające stężenie we krwi hor monu przysadki TSH oraz stężenie wolnych hormonów T3 i T4. Przy nadczynności stężenie TSH jest nie oznaczalne albo bardzo niskie, przy niedoczynności – bardzo wysokie.
Lekarz rodzinny może zacząć le czenie, czy powinien skierować pacjenta do endokrynologa?
Zanim podejmie jakąkolwiek de cyzję, powinien skierować pacjen ta na jeszcze jedno badanie, czyli USG. To bardzo ważne badanie, oceniające całą tarczycę – jej wiel kość, echogeniczność miąższu, ukrwienie oraz pokazujące, czy są zmiany ogniskowe, czyli guzki. Badając wielkość tarczycy mierzy się jej płaty, objętość, szerokość cieśni i ocenia, czy narząd jest w normie wielkości, czy za duży. Jeśli jest w normie, nie powodu je problemów. Za duża tarczyca może uciskać na tchawicę i po wodować zaburzenia oddychania, połykania, zwiększa się także ob rys szyi. Długotrwały ucisk po większonej tarczycy na chrząstki tchawicy może doprowadzić do ich malacji, czyli uszkodzenia, które po wycięciu tarczycy powo dują się ich zapadanie i nasilają tylko trudności w oddychaniu. Reasumując operacja, która mia ła poprawić jakość życia dopro wadza do stanu jego pogorszenia i jest bardzo trudnym problemem klinicznym do leczenia. Tak więc ważne jest żeby do malacji chrzą stek nie doprowadzić – dlatego powiększone gruczoły tarczowe operujemy w Szpitalu św. Rafała w miarę szybko. Duża tarczyca może także przechodzić za mo stek, czyli wchodzić do klatki piersiowej. Pacjent może zgłaszać wtedy duszność, obawiać się nie wydolności serca, zawału. Tym czasem dusi go wole tarczycowe i konieczne jest skierowanie do chirurga.
O czym mówi ukrwienie tarczycy?
Może być normalne albo wzmożo ne. Wzmożone świadczy o nad czynności tarczycy albo o jakimś stanie zapalnym, najczęśc iej chorobie autoimmunologicz nej, z których najważniejsza jest choroba Hashimoto. Wzmożone ukrwienie świadczyłoby bardziej o nadczynności tarczycy, jednak w chorobie Hashimoto najczęś ciej jest to niedoczynność. Przy dużych zapaleniach tarczycy moż liwe są bóle i ucisk odczuwany na szyi. Specjalista endokryno log decyduje jak leczyć, czasem w ostrym stanie włącza sterydy. Decyzja lekarza rodzinnego o sa modzielnym leczeniu pacjenta bądź skierowaniu go do endokry nologa, który pokieruje dalszą te rapią opiera się więc na wynikach USG. Jeśli jednak wynik badania pokazuje zmiany ogniskowe, pa cjent kierowany jest do onkologa – najczęściej chirurga onkologa.
Tego chorzy boją się najbardziej. Niepotrzebnie, jak wspomniałem, guz to określenie najbardziej ogól ne, musimy po prostu ten guz, guzki zbadać i dopiero wówczas określimy ich charakter – czy są to zmiany łagodne, czy nie. Na podstawie wyniku USG oceniamy wielkość guza, jego unaczynienie w opcji Dopplerowskiej aparatu USG – czy jest obwodowe, cen tralne, mieszane czy w ogóle bez ukrwienia. Oceniamy też lokaliza cję guza i na tej podstawie decy dujemy, co robić dalej. Łagodny guzek jest nieukrwiony lub ma ukrwienie obwodowe i wielkość poniżej centymetra (10 mm). Taki guz zostawiamy do obserwacji, pacjent musi się zgłaszać na USG do naszej poradni w oznaczonych terminach. Jeśli guz jest powyżej centymetra lub trochę mniejszy, ale ma mieszane albo centralne ukrwienie, musimy zwery kować jego charakter.
Biopsja?
Tak, zawsze cienkoigłowa, wyko nujemy ją na miejscu – w Szpitalu św. Rafała. Biopsja nic nie boli, bo unerwiona jest wyłącznie skóra, więc pacjent odczuwa tylko lekkie ukłucie i musi wstrzymać oddech na około 10 sekund. Wynik biopsji pokazuje, jaki jest charakter guza. Guzek koloidowy to zmiana całkowicie łagodna. B2 – zmiana ła godna, B3 – podejrzana (tak zwany guz pęcherzykowy), B4 – bardzo podejrzana, B5 – zweryfikowany rak tarczycy. Dalsze postępowanie to regularna obserwacja, ponow na biopsja lub operacja. W zmia nie B3 istnieje 10 procent ryzyka, że jest to rak – w onkologii jest to ryzyko znaczne. Lepiej więc ope rować, ale decyzję podejmuje pa cjent wspólnie z lekarzem. Zmia ny B4 i B5 to na pewno leczenie operacyjne.
Na czym polega zabieg i czy jest bezpieczny?
Operację wykonujemy w Szpita lu św. Rafała, w naszym Oddzia le. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym, z cięcia u podstawy szyi. W zależności odkwali kacji wycinamy jeden płatz cieśnią lub obydwa płaty, czylicałą tarczycę. Nie robimy częścio wych wycięć tarczycy, czyli wycię cia tylko wola guzowatego, ponie waż boimy się, że kiedyś odrośnie.
Czy taka operacja jest bezpiecz na?
W Szpitalu św. Rafała na pewno,stosujemy bowiem tzw. neuro monitoring śródoperacyjny. Jed ną z najczęstszych komplikacjipodczas chirurgicznego zabieguleczenia tarczycy jest porażenienerwów krtaniowych wstecz nych, które przebiegają wzdłużjej płatów. Łatwo je uszkodzić, cow istotny sposób obniża jakośćżycia pacjenta. Neuromonitoringskutecznie to ryzyko minimalizu je, ponieważ w trakcie operacjiaparat generuje sygnał dźwięko wy, precyzyjnie lokalizując nerwykrtaniowe wsteczne, co jest takżedużym ułatwieniem dla operują cego. Staramy się również oszczę dzić przytarczyce – są to czterygruczoły położone po obu bokachpłatów tarczycy odpowiadające zaprzemianę wapnia w organizmie.Ich uszkodzenie może czasowodoprowadzić do obniżenia pozio mu wapnia we krwi, co objawia sięmrowieniem i drętwieniem okoli cy ust i rąk.
Pacjent długo wraca do zdrowia?
Ze szpitala wypisujemy pacjentaw drugiej dobie po operacji wy cięcia całej tarczycy lub częstona drugi dzień do wycięciu płataz cieśnią. Już do końca życia le czony jest zastępczym hormonamitarczycy. Przyjmowanie 1 tabletki rano na czczo powinno być jedynym negatywnym skutkiem za biegu.
Wywiad w GAZECIE KRAKOWSKIEJ do pobrania – tutaj